مراسم آیینی و گفتمان آن با فضای شهری در هند

جشن‌ها و مراسمی که ریشه در اعتقادات مردم داشته و اجرای آن‌ها در طول سالیان تثبیت شده باشد، مراسم آیینی خوانده می‌شود. این‌گونه مراسم یا در معابد و محوطه‌های محدود معماری یا در فضاهای شهری و عمومی برگزار می شود. در این مقاله مراسمی که در حوزه شهری، به‌صورت جمعی و عمومی اجرا می‌شوند ، مدنظر است و تلاش می کنیم به سؤالاتی برای درک ارتباط مراسم آیینی با فضاهای شهری پاسخ‌گوییم. این مطالعه به بررسی ارتباط میان فضای شهری و مراسم آیینی در شهرهای هندوستان می پردازد و در این جهت، سه نمونه موردی را مطابق سه گونه ارتباط کالبدی تحلیل می‌کند: مراسم قوالی به‌عنوان مراسم مرکزی، آیین غسل مقدس و جشن نور در شهر بنارس در ساحل رود گنگ به‌عنوان مراسم خطی و جشن میوآر، فستیوالی در شهر اودهی‌پور به‌عنوان مراسم گسترده. در این نوشتار پس از معرفی این آیین‌ها، به بررسی معیارهای کیفیت فضایی به لحاظ کالبدی و فعالیتی (از قبیل ارتباط حرکتی، ارتباط بصری، ارتباط شنیداری و برقراری نظم و بهداشت) پرداخته می شود که برای برگزاری مناسب مراسم در سطح شهر و ازدحام جمعیت لازم است و سعی شده تا تأثیر آیین‌ها بر معنای شهر و شکل‌گیری هویت آن از نظر دور ‌نماند. مشاهدات میدانی مؤید این فرضیه است که با وجود اینکه در نمونه‌های مطالعه شده احتمالاً فضای شهری در زمان شکل‌گیری آیین، امکان برگزاری مطلوب آن را فراهم می کرده اما امروزه با توجه به افزایش جمعیت، فضاهای شهری، محدودیت‌های زیادی به برگزاری آیین‌ها و مناسک جمعی تحمیل کرده‌ است و معیار‌های موردنیاز مراسم در برگزاری محقق نمی‌شود. با عنایت به نقش مؤثر کالبد در حفظ تداوم حیات یک آیین، درصورتی‌که این محدودیت‌ها موردتوجه قرار نگیرند، ممکن است معنای این مراسم در درازمدت به‌درستی به نسل‌های بعد انتقال پیدا نکند.